1 miljoen euro aan projectsubsidies ‘archeologisch syntheseonderzoek 2018’: 9 projectvoorstellen zullen een subsidie ontvangen

Op voorstel van minister-president Geert Bourgeois lanceerde de Vlaamse regering een oproep om 1 miljoen euro aan projectsubsidies toe te kennen voor archeologisch syntheseonderzoek. Tot en met 1 augustus 2018 konden bedrijven, lokale besturen, universiteiten en andere onderzoekers een aanvraag indienen bij het agentschap Onroerend Erfgoed voor een projectsubsidie “syntheseonderzoek archeologie”. Er werden in totaal 21 aanvraagdossiers ingediend. 9 projectvoorstellen zullen een subsidie ontvangen.

“Kennis over ons gezamenlijke verleden kan beter geschreven worden door gegevens uit opgravingen. Met 1 miljoen euro willen we het onderzoek over reeds vergaarde archeologische kennis voor een breed publiek ontsluiten”, aldus minister-president Geert Bourgeois.

Een onafhankelijke negenkoppige jury bestaande uit 3 buitenlandse experten, 3 experten vanuit de Vlaamse Commissie Onroerend Erfgoed en twee experten van het agentschap Onroerend Erfgoed, beoordeelde de ingediende projectvoorstellen een voor een op basis van de beoordelingscriteria en kwam op unanieme wijze tot een rangschikking. De 9 best gerangschikte projectvoorstellen kunnen gefinancierd worden met het budget dat door de Vlaamse Regering begroot is voor deze projectsubsidie.

“De 9 gehonoreerde projectvoorstellen vertonen een mooie mix zowel op het vlak van indieners (bedrijven, universiteiten en gemeenten/intergemeentelijke samenwerkingsverbanden), van chronologie van het onderzoeksthema (van WOI via de middeleeuwen en de Romeinse periode tot de verre prehistorie) als van regionale spreiding (Oost-Vlaanderen, West-Vlaanderen, Vlaams-Brabant, Limburg en Antwerpen). Gezien de creativiteit van de archeologische sector en het recente karakter van de projectsubsidie ‘archeologisch syntheseonderzoek’, wijzigen we niets aan de oproep voor de volgende editie. Ook in 2019 laten we het initiatief op voorstellen voor syntheseonderzoek te formuleren volledig over aan de sector en zullen aan de geldende regels geen wijzigingen worden aangebracht”, besluit Bourgeois.

Volgende onderzoeksprojecten ontvangen een subsidie:

• Archeo The Loop vzw: Vroegmiddeleeuws Maalte onder The Loop: Een nieuwe blik op het grootschalig archeologisch onderzoek van de 7de- tot 9de-eeuwse nederzetting in Sint-Denijs-Westrem (Gent, Oost-Vlaanderen). De indieners willen een synthese maken van de via archeologisch onderzoek bekomen informatie over de in de 10de-eeuw voor het eerst vermelde nederzetting ‘Maalte’. Dat doen ze door resultaten van meer dan 10 jaar archeologisch onderzoek gespreid over 7 verschillende archeologische onderzoekscampagnes samen te brengen en te synthetiseren. Deze synthese zal een belangrijke bouwsteen vormen voor het verdere onderzoek naar de relatie tussen geschreven en archeologische bronnen voor vroeg-middeleeuws Vlaanderen.

• Stad Gent: Pijpen voor Malta: Gentse Kleipijpjes uit de periode 1600-1900 in archeologisch en sociaal cultureel perspectief. Kleipijpen vormen sinds de introductie omstreeks 1600 een belangrijk onderdeel van de materiële cultuur. Hoewel dit soort artefacten heel vaak worden aangetroffen bij opgravingen, zijn ze ondergewaardeerd wat onderzoek betreft. Met dit onderzoek wordt een synthese beoogd rond de informatieve waarde van deze vondstencategorie gefocust op de Gentse regio. Dit onderzoek zal een referentiekader aanreiken voor gelijkaardig onderzoek in andere regio’s binnen Vlaanderen.

• Stad Antwerpen: Het DNA van stadswording: de vroeg-stedelijke nederzetting van Antwerpen, late 9de-11de eeuw. Het archeologisch onderzoek van de D-vormige burchtzone in Antwerpen heeft gedurende de laatste 10 jaar unieke informatie opgeleverd over de genese van een middeleeuwse stad. Het gaat om informatie rond productie en vakmanschap, import en handel, de inrichting van de ruimte en stedelijkheid in een bijzondere ‘burcht’-context. De onderzochte sites bieden op Europese schaal unieke data en dus kansen op inzichten in wat een stad en stedelijkheid zijn, voor ze hun gekende laatmiddeleeuwse vorm aannemen. Door middel van verder onderzoek en synthese willen de indieners de betekenis van deze sites internationaal op de kaart zetten en tegelijkertijd vertalen naar de stedelingen van vandaag.

• Intergemeentelijk samenwerkingsverband SOLVA: Door de bomen het bos zien. Een landschapsreconstructie van een microregio in de Zuid-Vlaamse leemstreek tussen de late ijzertijd en het begin van de late middeleeuwen.De indieners willen een eerste proeve tot microregionaal landschapsonderzoek realiseren voor een beperkte regio uit de Zuid-Vlaamse leemstreek. Het gaat meer bepaald om een landschapsreconstructie voor de Scheldevallei en de aan weerszijden flankerende heuvelzones in de Zuid-Vlaamse leemstreek in de periode late ijzertijd en het begin van de late middeleeuwen. Ze willen dit doen door de via opgravingen bekomen paleo-ecologische informatie te synthetiseren en in confrontatie te brengen met de andere archeologische bronnen.

• Vlaams Erfgoedcentrum bvba: Een artisanaal kwartier van een laat-Karolingisch tot volmiddeleeuws domein te Rotselaar-Wijngaard? Archeologische analyse en historisch-landschappelijk onderzoek. De indieners willen het onderzoek van een opgraving te Rotselaar-Wijngaard volledig uitwerken. Deze opgraving leverde een unieke vroeg- en volmiddeleeuwse site op: een georganiseerd ambachtelijk kwartier van een verder onbekende nederzetting. Parallellen met buitenlandse gevallen doen vermoeden dat dit een artisanaal kwartier van een vroegmiddeleeuws domein kan zijn. Vroegmiddeleeuwse domeinen zijn echter vooral gekend uit geschreven bronnen. Deze site laat een gedegen archeologische analyse toe waardoor deze in zijn breder kader kan gezet worden en een rol kan spelen in het bredere historische debat rond deze domeinen.

• Tracéolab, Universiteit Luik: Functioneel onderzoek van laat-paleolithische en vroeg-mesolithische sites in Vlaanderen. Met dit onderzoeksvoorstel wil men een beter inzicht verwerven in het effect van de gekozen opgravings- en verwerkingsprocedures op de mogelijkheden tot functionele analyse van steentijdartefacten, een evaluatie maken van het potentieel van Vlaamse steentijdsites voor residu-analyse en tot slot een inzicht verwerven in de functie van enkele laat-paleolithische en vroeg-mesolithische concentraties vuurstenen artefacten uit Vlaanderen.

• Vlaams Erfgoedcentrum bvba: Op zoek naar nieuw geluk? Een bijzonder grafveld bij de Beukenbergweg in de vroege jaren van de Romeinse stad Tongeren. Men wil een verdiepend onderzoek uitvoeren naar een bijzonder aspect van een grootschalige opgraving bij Tongeren-Beukenbergweg in 2013. De opgraving leverde voor Vlaanderen een bijzonder grafveld op, opvallend door zijn ligging, datering en verschijningsvorm. Het grafveld ligt binnen de grenzen van de nederzetting, gaat enkel om inhumaties en dateert uit het begin van onze jaartelling. Op basis van o.a. DNA- en isotopenonderzoek wil men de betekenis van deze bijzondere site verder ontrafelen.

• Triharch onderzoek & advies bvba: Archeologisch syntheseonderzoek 2018: Het Romeins wegennet in Vlaanderen. Met dit projectvoorstel wil de indiener een geactualiseerde synthese brengen over het Romeinse wegennet in Vlaanderen. De laatste echte synthese over dit onderwerp dateert van 60 jaar geleden. Sinds de introductie van de Malta-archeologie in Vlaanderen is er heel wat bijkomend onderzoek uitgevoerd op Romeinse wegen of delen ervan. Een nieuwe synthese is dan ook meer dan verantwoord.

• Universiteit Gent: Syntheseonderzoek archeologie: loopgraven uit de Eerste Wereldoorlog. Met dit onderzoek wil men een synthese maken van alle informatie over loopgraven uit de Eerste Wereldoorlog vanuit meer dan 150 archeologische onderzoeksprojecten. Het syntheseonderzoek zal een werkbare typologie opleveren van alle gekende types loopgraven, inzicht geven in de verspreiding van de verschillende types loopgraven en een bijdrage leveren tot een verfijning van de chronologie. Bijkomend wordt ook een methodische richtlijn over het opgraven van loopgraven opgeleverd.