efinitieve bescherming van verscheidene bomen met erfgoedwaarde in Vlaanderen door minister-president Geert Bourgeois

Vlaams minister-president en Vlaams minister van Onroerend Erfgoed Geert Bourgeois beschermt volgende bomen definitief als monument:

• De Kwartjesboom in Riemst
• Een knotboom in Herstappe
• Vijf etagelinden in Olen, Gent, Hooglede en Maarkedal

Kwartjesboom in Riemst

De Kwartjesboom in Riemst heeft door zijn imposante kruinomvang en plantlocatie een bijzondere esthetische waarde. Hij vormt een beeldbepalende factor in het open landschap ten noorden van Val-Meer. Door zijn specifieke plantlocatie vormt hij een baken in de omgeving. De boom getuigt nog van de vroegere situatie op deze plek. Hier kwamen vroeger namelijk vijf wegen en voetwegen samen in de velden. Waarschijnlijk werd de linde geplant om dit kruispunt te markeren. De solitaire, vrij uitgegroeide lindeboom dankt zijn naam aan de kwartjes die er werden in gespijkerd om tandpijn te bezweren.

De knotes in Herstappe

De knotes in Herstappe is een es met een stamomtrek van bijna vier meter en een verregaande uitholling van de stam. De geknotte es is beeldbepalend wanneer je het dorp binnenrijdt. Het is een hoekboom, ooit geplant om een perceelgrens aan te geven. Deze traditionele functie heeft de boom nog altijd. Hij bakent een bestaand boomgaardperceel af met daarlangs open akkerlanden. De historische hoekboom is een van de dikste en mogelijk oudste essen van Limburg, die bovendien zeldzaam hoog is voor een knotboom. Het is een van de weinige essen van Vlaanderen in een dergelijk gevorderd veteraanstadium.

Etagebomen

Een etageboom is een lindeboom die zo gesnoeid is dat er langs de stam verscheidene etages ontstaan. Tussen deze etages zien we dan in de lengte een kale stam. Soms ondersteunt een draagconstructie de eerste etage. We noemen deze bomen feestbomen omdat ze tijdens dorpsfeesten vaak het middelpunt van het feest waren. “In Vlaanderen zijn etagebomen zeldzaam. Vaak gaat het om zeer oude exemplaren uit de zestiende of zeventiende eeuw, die onder andere terug te vinden zijn op stads- en dorpspleinen, of erven; bij herbergen of afspanningen, bij kapellen of kloostercomplexen en bij kruispunten of wegsplitsingen; en in tuinen of parken.”, zegt Vlaams minister voor Onroerend Erfgoed Geert Bourgeois.

Onderstaande vijf etagebomen worden definitief beschermd:

Etagelinde met voormalige afspanning Sint-Sebastiaan in Olen

Deze Hollandse linde (Tilia europaea (x)), staat voor de voormalige afspanning Sint-Sebastiaan in Olen aan een historisch kruispunt van vijf wegen. Op postkaarten uit het begin van de twintigste eeuw is de etagelinde al te zien als een volwassen boom, en in de jaren 1930 is hij in geschriften vermeld als een ‘prachtigen lindeboom’. De afspanning Sint-Sebastiaan dateert uit 1604 en was het decor van verschillende gedocumenteerde gevechten, zoals de Boerenkrijg. Mogelijk inspireerden de historische gebeurtenissen op deze locatie Hendrik Conscience voor de historische roman Baes Gansendonck uit 1850. De afspanning, met boom ervoor, is getekend in twee verhalen van Suske en Wiske.

Deze Hollandse linde (Tilia europaea (x)), staat op het erf van de historische hoeve Grote Hofstede, Oostdonkstraat 5 in Mendonk. De Grote Hofstede ligt in een vrij open landschap en heeft een bakenfunctie in Oostdonk door haar centrale en hogere ligging. Volgens het bordje dat bij de boom staat dateert de linde uit 1589.

Er bestaat een legende rond deze boom over spoken en konijntjes die rond middernacht meerijden met nachtelijke fietsers.

Etagelinde op een voormalig hoeve-erf in Hooglede

Deze zomerlinde (Tilia platyphyllos), staat op het voormalige hoeve-erf in de Hillemolenstraat in Hooglede. De boom is vermeld op een zeventiende-eeuwse kaart van de Heerlijkheid van Volmerbeke. Vlakbij de etageboom staat de veldkapel Onze-Lieve-Vrouw Troost ter Nood uit 1838. De kapel en een op stam gezette hulst op de hoek van het hoeve-erf markeren het vroegere voetpad naar het molenerf aan de Amersveldestraat.

Linde met kenmerken van een etageboom op een voormalig molenerf in Hooglede

Deze zomerlinde (Tilia platyphyllos) met kenmerken van een etageboom heeft geen doorgaande stam meer en staat op het voormalige molenerf van de verdwenen Hillemolen (Amersveldestraat) in Hooglede. De boom staat dicht bij het grensgebied van de gemeenten Hooglede, Kortemark, Staden en Handzame. Door overlevering van de plaatsnaam ‘Vierschaar’ vermoeden we dat op de plaats rond de vroegere Hillemolen recht is gesproken, mogelijk aan of rond de boom. Deze linde kan dus ook een gerechtsboom zijn. De linde is vermoedelijk aangeplant in de achttiende eeuw.

Kapellinde met kenmerken van een etageboom bij kruispunt in Nukerke (Maarkedal)

Deze Hollandse linde (Tilia europaea (x)) met kenmerken van een etageboom staat op de kruising van twee paden ten zuiden van de dorpskern van Nukerke (Maarkedal). De paden liggen in een open kouterlandschap, waar de solitaire boom als baken fungeert. Topografische kaarten uit de negentiende en twintigste eeuw vermelden de boom, wat wijst op het groot belang ervan en de functie als ontmoetingsplek. Kerkgangers ontmoetten elkaar aan de linde. Verliefde koppeltjes spraken op deze plek af. Er hangt een aan Onze-Lieve-Vrouw gewijd kapelletje aan deze boom. Dit is een gebruik dat vaak voorkomt bij lindes en teruggaat op pre-christelijke boomvereringen.

Meer informatie over de bomen in de inventaris van het onroerend erfgoed

De Kwartjesboom in Riemst: https://inventaris.onroerenderfgoed.be/erfgoedobjecten/305229

De knotes in Herstappe: https://inventaris.onroerenderfgoed.be/erfgoedobjecten/306464

Etagelinde met voormalige afspanning Sint-Sebastiaan in Olen: https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/133229 en https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/47528

Etagelinde op het erf van het Groot Hof in Mendonk/Oostakker (Gent): https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/131555

Etagelinde op een voormalig hoeve-erf in Hooglede: https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/133055

Linde met kenmerken van een etageboom op een voormalig molenerf in Hooglede: https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/304399

Linde met kenmerken van een etageboom bij wegsplitsing in Nukerke (Maarkedal): https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/300021