Voorlopige bescherming van het kasteel van Hoeilaart

“Het kasteel in Hoeilaart wordt beschermd omwille van zijn architecturale, historische en artistieke waarde. De geschiedenis van het kasteel en zijn bewoners is representatief voor de maatschappelijke ontwikkelingen tijdens de eerste helft van de negentiende eeuw, waarbij de adel haar status en positie probeerde te bevestigen als de machthebbers in een postrevolutionaire maatschappij. Zij benadrukten hun sociale status onder meer in hun woonvormen, veruitwendigd in de bouw van landhuizen en kastelen.”, verduidelijkt bevoegd Vlaams minister-president Geert Bourgeois.

Geschiedenis

Het kasteel bezit historische waarde als neogotisch kasteel gebouwd op de locatie van het oude kasteel van de heerlijkheid Ter Heyde. Deze heerlijkheid heeft de geschiedenis van de gemeente eeuwenlang bepaald. Gedurende de negentiende eeuw, na de aankoop van het kasteeldomein door de adellijke familie de Man, bleven de eigenaars een grote invloed uitoefenen op de gemeente als almachtige kasteelheer en tevens burgemeester van het dorp. Zo waren zowel Joseph-Louis de Man d’Hobruge als zijn zoon Jean (Ivan) de Man d’Attenrode opeenvolgend burgemeester van Hoeilaart van 1823 tot 1879. Daarnaast waren zij beiden actief in de nationale politiek voor de katholieke partij. De gaaf bewaarde neogotische huiskapel in de grote traphal van het kasteel is een uiting van het katholieke geloof van de familie de Man.

Ook sinds de herbestemming van het kasteel tot gemeentehuis in 1919 blijft het gebouw een belangrijke rol spelen in de gemeente Hoeilaart.

Architecturale informatie

Het kasteel van Hoeilaart werd in 1858 opgericht in opdracht van Joseph-Louis de Man d’Hobruge ter vervanging van het voormalige kasteel van de heerlijkheid Ter Heyde. De achterliggende kasteelhoeve en kapel van het heerlijke domein bleven hierbij behouden.

Het kasteel van Hoeilaart werd ontworpen door de Antwerpse architect Joseph Claes (1824-1889). Claes bouwde en restaureerde verschillende kasteelgebouwen en landhuizen in historiserende bouwstijlen, waarvan het kasteel van Hoeilaart zijn vroegste voorbeeld is. Als kasteel in een pittoresk-romantische vroege neogotische stijl, ook wel stukadoors- of troubadours-neogotiek genoemd, vormt het een unicum in zijn oeuvre. Een voorbeeld dat bovendien uitzonderlijk gaaf bewaard is.

Het originele concept, de ruimteverdeling en zeer rijke interieurafwerking van het kasteel bleven bewaard, met inbegrip van het vaste en roerende meubilair. De zeer hoge mate van authenticiteit maakt van dit kasteel een uitzonderlijke en zeldzame getuige van de wooncultuur van de sociaal-maatschappelijke elites tijdens de tweede helft van de negentiende en het begin van de twintigste eeuw. Het gaaf bewaarde interieur vormt een totaalkunstwerk in neogotiek dat tot in het kleinste detail werd vormgegeven.

De gedetailleerde en hoogwaardige uitwerking van het houtsnijwerk van het meubilair, de vaste kofferzitbanken, de lambriseringen en het binnenschrijnwerk tonen een doorgedreven neogotische vormgeving, net zoals de veelkleurige marmeren schouwmantels met gedecoreerde houtkachels en schouwbekroningen. In het bijzonder getuigen de indrukwekkende koperen kroonluchters, de hoogwaardige gebrandschilderde glas-in-loodramen van de huiskapel en de uitzonderlijke smeedijzeren balustrade van de hoofdtrap van een bijzonder vakmanschap.