Zoniënwoud erkend als UNESCO- werelderfgoed

De best beschermde delen van het Zoniënwoud worden ingeschreven op de Werelderfgoedlijst, als onderdeel van een serie van in totaal 78 uitzonderlijke beukenwouden in 12 Europese landen. Dat heeft het Werelderfgoedcomité vandaag beslist tijdens zijn conventie in Krakau. Het Werelderfgoedcomité heeft deze wouden erkend omdat ze gezamenlijk getuigen van de uitzonderlijke evolutie en impact van het beuken-ecosysteem in Europa sinds de laatste IJstijd.

In 2007 had Unesco al een aantal ongerepte beukenwouden erkend in Oekraïne en Slovakije. Deze beperkte serie werd in 2011 uitgebreid met vijf Duitse beukenwouden. Het Werelderfgoedcomité dat van 2 tot 12 juli vergadert in Krakau (Polen) heeft de reeks nu verder vervolledigd met beukenwouden in Albanië, België, Bulgarije, Italië, Kroatië, Oekraïne, Oostenrijk, Roemenië, Slovenië en Spanje.

Werelderfgoederkenning gebaseerd op strenge internationale selectie

Deze erkenning is het resultaat van een internationaal onderzoeksproject dat in 2012 werd gestart. Eerst werden de goed bewaarde beukenwouden in Europa in kaart gebracht en geclassificeerd. Daarbij werd onder meer rekening gehouden met de ligging, de bodem, het klimaat, de genetische diversiteit van de beuken … Aan de hand van deze elementen werd Europa onderverdeeld in 12 regio’s met eigen karakteristieken. Het Zoniënwoud ligt in de regio van de Atlantische beukenbossen.

Bosreservaten als venster op de oerwouden

Niet het volledige Zoniënwoud is nu als werelderfgoed erkend. Het gaat specifiek om de delen die als integraal bosreservaat zijn aangeduid, waarin geen enkel beheer meer gebeurt. Ook in de andere landen zijn de best beschermde delen geselecteerd. Ze zijn gekenmerkt door een zeer volledige samenstelling met uitzonderlijk oude bomen en een uitzonderlijk rijke biodiversiteit. Op die wijze is elk onderdeel van deze ‘keten’ van werelderfgoed een venster op wat oerwouden en oude wouden in Europa zijn. Dit erfgoed vertelt het verhaal van de beuk, één enkele soort die het oerbos van een volledig continent uitmaakte. De beuk is na de laatste ijstijd vanuit Centraal  -en Zuid-Europa stap voor stap naar het Noorden opgeschoven, en domineert vandaag de natuurlijke bossen in het overgrote deel van Europa. Dat is uniek in de wereld.

Uniek verhaal voor ons land

“Wij zijn bijzonder vereerd dat het Zoniënwoud als natuurlijk Werelderfgoed is erkend,” aldus Vlaams minister-president Geert Bourgeois. “Het is een uniek gegeven, omdat alle werelderfgoed dat ons land tot nog toe rijk is, door de mens is gemaakt, en dus gecatalogeerd wordt als ‘cultureel’ erfgoed. Het Zoniënwoud is een van de laatste ongeschonden stukken grondgebied, en wordt daarom ingeschreven als ‘natuurlijk’ werelderfgoed.”

Daarenboven is het Zoniënwoud het enige bos dat zowel in Brussel, Vlaanderen en Wallonië is gelegen.  Daarom is een gezamenlijke ‘structuurvisie’ opgesteld, waarbinnen ook deze nominatie is tot stand gekomen. Dit dossier is het resultaat van een zeer nauwe samenwerking tussen elk van de drie gewestelijke bosbeheerders en elk van de drie erfgoeddiensten. Sinds 2014 hebben die zes administraties intensief samengewerkt, ook binnen het Europese netwerk met betrekking tot beukenwouden. De uiteindelijke erkenning als werelderfgoed is meteen ook een erkenning voor de samenwerking, en kan de verdere afstemming van het behoud en beheer alleen maar versterken.

Vlaams minister van Natuur Joke Schauvliege: “Het Zoniënwoud is een toonbeeld van integratie tussen natuur en cultuur. Ecologische ontwikkeling en menselijk ingrijpen hebben met de ‘beukenkathedralen’ gezorgd voor een prachtig stuk erfgoed dat voortaan ook wereldwijd erkenning geniet. Het beloont ons niet alleen voor de geleverde inspanningen, maar zet ons er ook toe aan om de zorg voor en de bescherming van dergelijke uitzonderlijke bosreservaten te blijven ondersteunen.”

© Foto INBO/Kris Vandekerkhove